ՍՈՎԵՏԱՀԱՅԻ ԱՆՓԱՌՈՒՆԱԿ ՎԱԽՃԱՆԸ

Հրանտ, կփորձե՞ք Ձեր գնահատականը տալ այսօրվա ստեղծված իրավիճակին, որո՞նք են մեր այսօրվա ամենաառաջնային խնդիրները:

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՀԻՄՔԻ ՓՆՏՐՏՈՒՔՈՎ 5

3.3 Հակակայսերական դավանանքը

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՀԻՄՔԻ ՓՆՏՐՏՈՒՔՈՎ 4

3.2. Մ. Մաշտոցը` Կովկասի ստեղծող

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՀԻՄՔԻ ՓՆՏՐՏՈՒՔՈՎ 3

3. Կովկասյան ինքնության ներքին պատմամշակութային «կոդը»

3.1. Նախապատմությունը (Արգիշտին` «առաջին կովկասցի»)

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՀԻՄՔԻ ՓՆՏՐՏՈՒՔՈՎ 2

2. Պատմությունը որպես ապագայի մասին գիտելիք

Պատմությունը սովորաբար կապում ենք անցյալի հետ: Եվ դա ավելի քան տրամաբանական է թվում: Ես, իհարկե, չեմ ուզում ժխտել պատմության ակնհայտ կապն անցյալի հետ, սակայն կան կարեւոր ճշտումներ: Պատմությունը սոսկ հուշ չէ անցյալի դեպքերի մասին` ոչ նոթատետր է, ոչ էլ արխիվ: Այն նաեւ միայն անցյալի դեպքերի ժամանակագրական հաջորդականություն եւ շարադրանք չէ: Պատմությունը նախ ժամանակի ընկալման հատուկ ձեւ է: Ընկալում, որի ձեւավորումը անմիջականորեն կապված է ազատության, ընտրության հնարավորության, նաեւ` պահի, դեպքի եւ գործողության անկրկնելիության գաղափարների զուգահեռ ձեւավորման հետ:

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ՀԻՄՔԻ ՓՆՏՐՏՈՒՔՈՎ 1

1. Պարտադրված խաղաղություն (կամ ի հիշատակ եւ ի հեճուկս Դոլգիխի, Սլյունկովի, Տալիզինի, Պոնոմարեւի եւ այլ պաշտոնատար անձանց)

Արտաքին ուժի կողմից պարտադրված հաշտեցումը հազվադեպ է բերում իրական կայունության հաստատմանը: Կարծես թե դժվար է հիշել որեւէ օրինակ համաշխարհային պատմությունից, որը հաստատի գերտերությունների կողմից մշակված այս կամ այն տեղական pax-ի երկարատեւ արդյունավետությունը: Սովորաբար այդպիսի խաղաղեցմանը հետեւած արտաքին կայունությունը ուղեկցվում է ներքին անտեսանելի լարվածությամբ, որի կուտակված լավան ժայթքում է արտաքին ուժերի հեռանալուց հետո: Համոզվելու համար խորանալու կարիք չկա:

ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՍՊԱՌՆԱԼԻՔ

Կայսրության «շարժերը» եւ սահմանամերձ տարածքները

Վերջին մեկ տարվա մեջ կրկին աշխուժացել են Կովկասյան տարածաշրջանում կայունության եւ խաղաղության հաստատման, առճակատումների կարգավորման եւ այլ «պուպուշ» բաների մասին խոսակցությունները: Իհարկե, այդ խոսակցություններն ուղեկցում են մեզ վերջին 20 տարվա ընթացքում, բայց 2008-ի ամառվանից ականատես ենք դառնում նաեւ որոշ, եթե ոչ հեղափոխական, ապա դեռեւս երկու-երեք տարի առաջ ոչ մեկի կողմից չկանխատեսված գործընթացների հետ` ռուս-վրացական պատերազմ (օս-վրացականի անվան տակ), ռուս-թուրքական հարաբերությունների կարգավորում (հայ-թուրքականի անվան տակ), իսկ այսօր էլ ուղղությունը կարծես փոխվել է դեպի արցախյան խնդրի «կարգավորում» (կարող ենք ենթադրել, որ սրա ճիշտ անվանումն էլ պետք է լինի` ռուս-ադրբեջանական «կարգավորում»` հայ-ադրբեջանականի անվան տակ):